Dla Jana Matejki, św. Jacek był jedną z najważniejszych postaci trzynastego wieku. Ilustrując wydarzenie o wielkim znaczeniu dla losów narodu, jemu powierza przewodnictwo pogrzebowej Mszy Świętej po bitwie pod Legnicą

U Matejki, nauczyciela narodu,  jest to piąty obraz z cyklu "Dzieje cywilizacji w Polsce"
. ....W trumnach zwłoki Henryka śląskiego - Wielkiego Mistrza Poppona V. Ostierna i Bolesława morawskiego, nad nimi sztandary z godłami dzielnic Polski. Św. Jacek Odrowąż odprawia nabożeństwo - usługuje mu błog. Czesław. Biskupi: krakowski Prandota, wrocławski Tomasz i arcybiskup gnieźnieński Fulko - odmawiają modlitwy nad zmarłymi. Cały obraz oddaje tę chwilę żałobnego nastroju i rozpaczy. Św. Jadwiga śląska, matka Henryka - leży krzyżem. Żona jego, Anna, z dziećmi klęczy pochylona pod ciężarem żalu. Konrad Mazowiecki, przyszły burzyciel spokoju wśród krewniaków, stoi oparty o balustradę, przy nim opłakuje śmierć syna Klemens z Ruszczy, kasztelan krakowski. W stallach święte: Gertruda, Salomea i Bronisława - a po stopniach stall schodzi młody Przemysław przyszły Odnowiciel Polskiej Korony... cytat ze strony Pana dr Zbigniewa Halat
Po 9 kwietnia 1241r, zanim Jacek Odrowąż przybył do Legnicy na pogrzeb, uszedł przed Tatarami z Kijowa, było to w grudniu lub listopadzie 1240 (opis zniszczenia Kijowa tutaj ), zabrał ze sobą posążek Matki Bożej i Monstrancję. Ocalał w cudowny sposób (opis cudu tutaj ). Podążał przed Tatarami powiadamiając przez posłańców o naciągającej ze Wschodu o mongolskiej nawałnicy. Zdążył zawiadomić Sandomierz i Kraków, aby mogły przygotować się do obrony.Tatarzy w szybkim marszu wyprzedzili go, Jacek ukrył się przed nimi we Lwowie, na słynnej Jackowej górze tutaj  Historię tę zbeletryzował w swej epickiej powieści "Psy Tartaru" czytaj tutaj Tomasz Łysiak. Nie będąc historykami mamy prawo tworzyć fakty jeśli są one tylko prawdopodobne.
Inny opis znajdujemy tutaj. Współcześnie lepiej brzmiałby pierwotnie nadany tytuł obrazu " Po bitwie pod Legnicą"

W tytule obrazu użyto nazwy miasta Legnica

dzieje_cyw_05