W szkockiej Galerii Narodowej w Eidenburgu znalazłam piękny wizerunek świętego Jacka, namalowany między 1635 a 1655 rokiem, przez wyśmienitego holenderskiego artystę, ze szkoły flamandzkiej, Abrahama van Diepenbeeck, ucznia i współpracownika Rubensa.
Wizerunek malowany piórkiem, węgielkiem i kredą w połączeniu z akwarelą, swą kompozycją przypomina obraz pędzla hiszpańskiego Dominikanina, Giovanni Battista Maino,San Jacinto.
Warto powiększyć flamandzką wersję cudu nad Dnieprem, aby dostrzec umieszczone przez artystę ciekawe szczegóły kompozycji jak np. świeczka i dzwonek w rączkach aniołka unoszącego się obok św.Jacka, wysoki skalisty brzeg Dniepru, czy też potężne mury obronne Kijowa. Kompozycyjne elementy którymi posłużył się Diepenbeeck łączą ten wizerunek z innymi obrazami wielkich artystów, takich jak Jacopo Ligozzi, Francesco Guardi czy Girolamo Romanino, problem jednak w tym, że tytuły tych dzieł nie odnoszą się do św.Jacka. Przykładem może być Pala di San Domenico, obraz namalowany dla głównego ołtarza kościoła św.Dominika w Brescia, w latach 1545 –1548. File:Pala di San Domenico (romanino).jpg –Wikipedia
Dzieło to mogło stanowić inspirację dla Abrahama van Diepenbeeck, zestawiając bowiem głowę św.Jacka pędzla Diepenbeeck z głową namalowaną sto lat wcześniej przez Romanino, dostrzec można bardzo duże podobieństwo.
Rodzi się więc pytanie, czy Abraham van Diepenbeeck nie zaczerpnął inspiracji do postaci św.Jacka z obrazu Girolamo Romanino i czy w związku z tym nie mamy do czynienia z dziełem przedstawiającym św.Jacka, a nie św.Dominika !!
Elementy kompozycji w obrazach przedstawiających św.Jacka,nawet niepokaźne, często drobne szczegóły, stanowią niesłychanie cenną pomoc w ustaleniu poprawności interpretacji obrazów przedstawiających polskiego świętego, ze zmienioną, błędną, tożsamością. Musimy pamiętać, że inspiracja artystów zasilana była bardzo często dziełami innych wybitnych mistrzów pędzla.Przy zastosowaniu metody porównawczej z użyciem dokładnej analizy elementów kompozycji, jesteśmy w stanie ustalić tożsamość i zidentyfikować postać świętego Jacka.Wiele jest historycznych przyczyn zakłócenia ikonograficznej tożsamości św.Jacka, nadszedł chyba jednak czas by te pomyłki wyprostować i przywrócić św.Jacka w wielu bezcennych dziełach sztuki.
Serdecznie pozdrawiam
Apolonia Halicka
nanosimy Edynburg na Jackową mapę świata (tutaj)